Restrukturiranje Inicijative REKOM i transformacija u REKOM mrežu pomirenja
23.5.2020.
Nataša Kandić
Širom područja bivše Jugoslavije, u poslednjih pet godina, suočavanje s prošlošću je potisnuto iz političkog i društvenog života. Iako su se obavezale na poštovanje međunarodnih presuda,
vlade post-jugoslovenskih zemalja ignorišu i prećutkuju sudski utvrđene činjenice koje ne podržavaju „nacionalnu istinu“, i o nedavnim ratovima kreiraju konfliktne narative, koji podstiču mržnju i neprijateljstvo prema susedima. Višegodišnje partnerstvo između vlada i civilnog društva u određivanju ciljeva i zadataka Regionalne komisije za utvrđivanje činjenica o žrtvama i ratnim zločinima prekinuto je odustajanjem Hrvatske od regionalnog pristupa u suočavanju s prošlošću (2015) i prekidom podrške bošnjačkog i hrvatskog člana Predsedništva BiH, sa obrazloženjem da se žrtve znaju, te da je REKOM prevaziđen mehanizam kazivanja istine (2019). Stav Republike Srpske (i njenog člana u Predsedništvu BiH) je od pokretanja Inicijative REKOM (2006) bio negativan, ali je 2019. godine dodatno pooštren stavom da nema pomirenja na temelju sudskih činjenica i nasleđa Haškog tribunala, koje zastupa REKOM. U takvim političkim uslovima, a imajući u vidu da je Koalicija za REKOM utvrdila identitet i okolnosti smrti oko 15,000 žrtava ratova devedesetih a sudovi, identitet ili dovoljno podataka (datum, lokacija i počinioce) za identifikaciju oko 14,000 žrtava ratnih zločina, Koalicija za REKOM je na Skupštini, 15.12.2019. godine, donela odluku o restrukturiranju Inicijative REKOM, na osnovu koje brigu za izradu Regionalnog popisa žrtava ratova na teritoriji bivše Jugoslavije preuzima Koalicija za REKOM pod nazivom „ RECOM mreža pomirenja“.
REKOM je skraćenica punog naziva Regionalne komisije za utvrđivanje činjenica o ratnim zločinima i drugim teškim povredama ljudskih prava počinjenim na teritoriji nekadašnje SFRJ od 1. januara 1991. do 31. decembra 2001. godine.
REKOM je zvanična, međudržavna komisija koju bi trebalo zajednički da osnuju naslednice nekadašnje SFRJ. Kao vansudsko telo, REKOM ima zadatak da utvrdi činjenice o svim ratnim zločinima i drugim teškim kršenjima ljudskih prava u vezi sa ratom; da poimenično popiše sve žrtve u vezi sa ratom i utvrdi okolnosti njihove smrti; da prikupi podatke o mestima zatvaranja, o licima koja su protivpravno zatvarana, podvrgavana mučenju i nečovečnom postupanju, као i da izradi njihov sveobuhvatan popis; da prikupi podatke o sudbini nestalih, kao i da održi javna slušanja žrtva i drugih lica o nedelima u vezi sa ratom. Regionalna komisija treba da bude nezavisna od svojih osnivača i da se finansira iz donacija.